Pisarz i polityka

W dawnym domu letnim Thomasa Manna w Nidzie na Mierzei Kurońskiej, w którym obecnie mieści się Centrum Kultury Thomasa Manna, 20 września br. otwarto trzydniową konferencję poświęconą autorowi „Doktora Faustusa“, „Czarodziejskiej góry“ i „Buddenbrooków“.

Mierzeja Kurońska z jej surową przyrodą, ruchomymi wydmami i szeroką panoramą zachwyciła Thomasa Manna. W grudniu 1931 r., podczas wykładu w Rotary Club w Monachium pisarz nawiązał do słów Wilhelma von Humboldta, który powiedział, że obszar Mierzei Kurońskiej trzeba koniecznie zobaczyć, podobnie jak należy zobaczyć Hiszpanię czy Włochy. Za pieniądze z Literackiej Nagrody Nobla przyznanej za powieść „Buddenbrookowie” Thomas Mann zbudował w Nidzie dom letni. W latach 1930–1932 spędził w nim wraz z rodziną trzykrotnie wakacje. Po objęciu władzy przez Hitlera już więcej z niego nie korzystał. Po wojnie, dzięki staraniom Antanasa Venclovy, przewodniczącego Związku Pisarzy Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, dawny dom letni Thomasa Manna został gruntownie wyremontowany i odrestaurowany. W 1967 r. otwarto tu miejsce pamięci poświęcone niemieckiemu pisarzowi, a od lat 90. mieści się w nim Centrum Kultury Thomasa Manna. Dawny dom letni wciąż powszechnie cenionego i czytanego pisarza przyciąga zwiedzających z całego świata.

nida_web_2jpg

Konferencję „Literatura i polityka“ zorganizował w Nidzie litewski Instytut Myśli Krytycznej DEMOS i Fundacja im. Róży Luksemburg, przy wsparciu Centrum Kultury Thomasa Manna oraz Uniwersytetu Technicznego w Kownie.

Wykład otwierający wygłosiła prof. Ruth Leiserowitz, wicedyrektor Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie. Uczestnicy konferencji skoncentrowali się na politycznej aktywności Thomasa Manna, wykazując, jak bardzo była ona związana z jego działalnością literacką. Marion Fisch z wydawnictwa VSA z Hamburga skupiła się na powieści emigracyjnej „Lotta w Weimarze“, uznając ją za jedną z najważniejszych powieści niemieckich. Z kolei Andrius Bielskis z DEMOS w rozważaniach na temat Thomasa Manna odwołał się do teorii krytycznych: od rozważań marksowskich, poprzez Theodora Adorno i Maksa Horkheimera do Jürgena Habermasa. Z kolei Erhard Crome, członek zarządu Instytutu Spraw Międzynarodowych w Poczdamie, przybliżył emitowane w latach 1940–1945 przez BBC wystąpienia radiowe Thomasa Manna w audycji „Niemieccy słuchacze!”. Egidijus Mardosas z Uniwersytetu Technicznego w Kownie omówił z aktualnej perspektywy politycznej homoseksualne treści w dziełach Thomasa Manna. Holger Politt, dyrektor warszawskiego biura Fundacji im. Róży Luksemburg, wskazał na ważne aspekty relacji między Thomasem Mannem i Georgiem Lukácsem. Zwracając uwagę na pewną zbieżność we wspólnocie losów obu intelektualistów, pokazał przyczyny, które sprawiły, że Lukács ma być usunięty z przestrzeni publicznej Węgier.

nida_2jpg

Czy dzisiejszy świat jest równie niestabilny jak słynne ruchome wydmy Nidy? Czy można go uczynić bardziej bezpiecznym i przyjaznym, opierając na wartościach, które wpajał Thomas Mann, i odważnej, aktywnej postawie obywatelskiej, którą prezentował? Ostatnią częścią trzydniowej konferencji była otwarta dyskusja na temat aktualnych wyzwań politycznych, przed którymi stoi Litwa i inne państwa Unii Europejskiej.

Po konferencji jej uczestnicy obejrzeli odsłonięty w czerwcu br. w Nidzie pomnik Jeana-Paula Sartre'a, który w 1965 r,. spędził tu kilka dni. Obok pomnika umieszczono słowa zachwytu francuskiego pisarza i myśliciela: „Czuje się, jakbym stanął u progu raju”, „Pierwszy raz chmury pod moimi nogami”. (red.)

fot. Fundacja im. Róży Luksemburg