„Moi żydowscy rodzice, moi polscy rodzice“ w Norymberdze

Do 17 lutego br. w centrum kultury Kulturwerkstatt auf AEG w Norymberdze można oglądać wystawę „Moi żydowscy rodzice, moi polscy rodzice“ przygotowaną przez Stowarzyszenie „Dzieci Holocaustu“ w Polsce.

Ekspozycja ukazująca los dzieci w okupowanej Polsce, które żydowscy rodzice ratowali przed śmiercią, oddając do polskich rodzin, trafiła do Norymbergi z innego bawarskiego miasta – Fürth. Prezentowana w listopadzie w tamtejszej „Grüne Scheune“ spotkała się z żywą reakcją mieszkańców i lokalnych mediów.

W uroczystym otwarciu wystawy w Norymberdze 25 stycznia, któremu towarzyszył program kulturalny, była obecna wieloletnia przewodnicząca Stowarzyszenia „Dzieci Holocaustu“ w Polsce, a zarazem pomysłodawczyni ekspozycji Joanna Sobolewska-Pyz – urodzona kilka tygodni przed wybuchem II wojny światowej w Warszawie jako dziecko żydowskich rodziców, których nie zapamiętała. W czasie okupacji została adoptowana przez polskie bezdzietne małżeństwo. Choć zgodnie z dokumentami dziewczynka z warszawskiego getta miała być sierotą z katolickiego domu dziecka, polskie małżeństwo doskonale zdawało sobie sprawę z jej pochodzenia i grożącej karze śmierci za ukrywanie Żydówki. Szczęśliwie wszyscy troje przetrwali do końca okupacji.

Wieczór w Kulturwerkstatt auf AEG

Joanna Sobolewska-Pyz opowiadała, jak wiele zawdzięcza polskim rodzicom. Zostali oni na jej wniosek uhonorowani pośmiertnie przez instytut Jad Waszem odznaczeniem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata“, które pani Joanna z dumą pokazywała w Norymberdze. Wieczór w Kulturwerkstatt auf AEG prowadzili Niklas Haupt z Fundacji im. Róży Luksemburg i Georg Neubauer z antyfaszystowskiej organizacji VVN-BdA Nürnberg. W uroczystości wziął udział dyrektor warszawskiego biura Fundacji im. Róży Luxemburg dr Holger Politt. Lokalna gazeta „Nürnberger Zeitung" w numerze z 26-27 stycznia opublikowała obszerny artykuł o Joannie Sobolewskiej-Pyz.

W ramach przygotowanego programu pobytu Joanna Sobolewska-Pyz odwiedziła Muzeum Procesów Norymberskich znajdujące się w miejscu, w którym w latach 1945-1946 osądzono głównych niemieckich zbrodniarzy wojennych. Joanna Sobolewska-Pyz przypomniała sobie, że jako dziecko słyszała o procesie w odległej Norymberdze w radiu, był on tematem ożywionych rozmów dorosłych w domu i na ulicy. W jej dziecięcej wyobraźni Niemcy, o których mówiono w radiu, byli strasznymi diabłami w ludzkiej postaci. Nie zdawała sobie wówczas sprawy, jak bardzo proces w Norymberdze był związany z jej losem. W muzeum patrzyła na zdjęcie przedstawiające siedzącego na ławie oskarżonych Hansa Franka, generalnego gubernatora okupowanej Polski.

Joanna Sobolewska-Pyz ogląda w Muzeum Procesów Norymberskich zdjęcie siedzącego na ławie oskarżonych Hansa Franka

Wystawa „Moi żydowscy rodzice, moi polscy rodzice” została po raz pierwszy pokazana wiosną 2015 r. w Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie. Spotkała się z bardzo dobrym przyjęciem i od tego czasu jest regularnie pokazywana zarówno w Polsce – m.in. w Muzeum Treblinka i w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu, jak i za granicą. Ekspozycja była po raz pierwszy prezentowana za granicą w styczniu i lutym 2016 r. – w siedzibie Fundacji im. Róży Luksemburg w Berlinie. (red.)

 fot. Fundacja im. Róży Luksemburg